3 Ιανουαρίου 2024

Η έκπτωση ενός "βασιλιά"


 Όχι, δεν μιλάω για κάποιον γαλαζοαίματο που έχασε ξαφνικά το θρόνο του. Απλώς, ο πρόσφατος θάνατος του Χρήστου Λέντζου, του ανθρώπου που συνέδεσε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον το όνομά του με τον φραπέ, μου έδωσε την αφορμή και το έναυσμα να γράψω κάτι για τον καφέ που για πολλά χρόνια ήταν ο αδιαφιλονίκητος "βασιλιάς" του καφέ στην Ελλάδα.

Ο φραπέ ή "φραπές" επί το λαϊκότερον, ξεκίνησε ως μια επινόηση του Δημήτρη Βακόνδιου το 1957 και για πολλά χρόνια κυριάρχησε στις προτιμήσεις των Ελλήνων, αρχικά ως καφές της νεολαίας και κατόπιν ως καφές των πάντων. Ουσιαστικά πρόκειται για μια παραλλαγή του ζεστού στιγμιαίου καφέ, του νες όπως έχει επικρατήσει να τον λέμε στην Ελλάδα (άλλη ενδιαφέρουσα ιστορία αυτή, πώς δηλαδή το όνομα μιας μάρκας καφέ ταυτίστηκε με το ίδιο το είδος).

Ο Βακόνδιος ήταν υπάλληλος της "Νεστλέ", της εταιρείας που είχε φέρει τον στιγμιαίο καφέ "νεσκαφέ" στην Ελλάδα. Το Σεπτέμβριο του 1957 στον χώρο της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης θέλησε να φτιάξει έναν καφέ αλλά μη έχοντας πρόχειρο ζεστό νερό χτύπησε λίγο νεσκαφέ με κρύο νερό και ζάχαρη κι έτσι... γεννήθηκε ο φραπέ! Αυτός είναι και ο λόγος που η Θεσσαλονίκη θεωρείται η... γενέτειρα του φραπέ, και ο καφές αυτός έχει γίνει έμβλημα της πόλης μαζί με το κουλούρι Θεσσαλονίκης και τη μπουγάτσα.

Το νέο είδος καφέ διαδόθηκε αμέσως ταχύτατα μεταξύ της νεολαίας ενώ οι μεγαλύτερες ηλικίες, μαθημένες στον παραδοσιακό "ελληνικό" τον αντιμετώπισαν, όπως ήταν φυσικό, με δυσπιστία. ("Κρύος καφές με παγάκια που πίνεται με καλαμάκι; Μα είναι καφές αυτός;")

12 Οκτωβρίου 2023

"Ευδοκία": Ένα μυθικό ζεϊμπέκικο και μια ταινία-σταθμός του ελληνικού κινηματογράφου.

 



Ήθελα από καιρό να γράψω κάτι για την "Ευδοκία", την ιστορική (πλέον) ταινία του Αλέξη Δαμιανού, αλλά είχε περάσει πολύς καιρός από τότε που την είχα παρακολουθήσει και η μνήμη χρειαζόταν ένα φρεσκάρισμα. Τις τελευταίες μέρες βρήκα λίγο χρόνο και έκατσα και την ξαναείδα ολόκληρη, κι έτσι προέκυψε αυτό το άρθρο.

Η ταινία υπήρχε ολόκληρη online εδώ αλλά δυστυχώς ο σχετικός λογαριασμός έχει καταργηθεί.

Κατ' αρχάς ας ξεκινήσουμε από μια γενική διαπίστωση. Υπάρχουν δύο ξεχωριστά "φαινόμενα" για τα οποία μπορεί να μιλήσει κανείς όταν αναφέρεται στην "Ευδοκία": η ταινία αυτή καθ' εαυτή και το θρυλικό "Ζεϊμπέκικο" το επονομαζόμενο και "Ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας". Κι αυτό επειδή το δεύτερο, από τα πρώτα κιόλας χρόνια έχει πλήρως "αυτονομηθεί", ακολουθώντας μια τελείως δική του και ανεξάρτητη πορεία. Ας τα δούμε λοιπόν χωριστά, ξεκινώντας όμως ανάποδα, με το μουσικό θέμα πρώτα και μετά με την ίδια την ταινία.

3 Οκτωβρίου 2023

Απ' τα πέντε μεσημέρια (Διήγημα)


 Είχα σκοπό να δημοσιεύσω ένα άρθρο-αφιέρωμα στο ποδόσφαιρο δρόμου των παιδικών μας χρόνων, σαν συνέχεια στο άρθρο "Τα παιδία παίζει (Τα παιχνίδια μιας άλλης εποχής-Μέρος 1). Θα ήταν ας πούμε το Μέρος-2 του παραπάνω άρθρου και θα παρουσίαζε το ποδόσφαιρο που παίζαμε μικροί στο δρόμο, ανάμεσα από σπίτια και παρκαρισμένα αυτοκίνητα.

Αντί αυτού προτίμησα να δημοσιεύσω σήμερα εδώ ένα διήγημα που έγραψα με παρόμοιο θέμα.

Το διήγημα που έχει τίτλο "Απ' τα πέντε μεσημέρια" δημοσιεύτηκε την Κυριακή 24 Σεπτέμβρη και στο πολύ καλό ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου.




ΑΠ’ ΤΑ ΠΕΝΤΕ ΜΕΣΗΜΕΡΙΑ


“Απ’ τα πέντε μεσημέρια στην πλατεία” συνήθιζε να μουρμουρίζει μέσα από τα δόντια του ο Άλκης, μόλις η μεγάλη καμπάνα του Άη-Διονύση χτύπαγε πέντε. Συγχρόνως έψαχνε να βρει τα παπούτσια του, να πάρει μαζί του το μικρό του αδερφό και να κουτρουβαλήσουν παρέα τις σκάλες του σπιτιού για να βρεθούν στο δρόμο. Η φράση αυτή του είχε κολλήσει πριν από κάτι χρόνια, όταν “σταύρωνε” τη μάνα του, τα καλοκαιριάτικα απογεύματα, για να κατέβει να παίξει στη μικρή πλατεία που ήταν μπρος στο σπίτι τους. Κι εκείνη συνήθως του απαντούσε: “Είναι πολύ νωρίς ακόμα! Απ’ τα πέντε μεσημέρια στην πλατεία;”

Τώρα πια δεν έμεναν πάνω από την μικρή πλατεΐτσα, είχαν μετακομίσει τρία-τέσσερα τετράγωνα παρακάτω και ο “στίβος” του παιχνιδιού ήταν το μικρό δρομάκι που ξεκίναγε από τη γωνία της πολυκατοικίας, καμιά εκατοστή μέτρα όλο κι όλο. Όμως η φράση του είχε κολλήσει και του άρεσε να την επαναλαμβάνει.

Ο Άλκης δεν ήταν πια μικρός, μόλις είχε τελειώσει το Δημοτικό και από το Σεπτέμβριο θα πήγαινε στο Γυμνάσιο, άρα αυτόματα περνούσε στους “μεγάλους”. Μαζί με τον αδερφό του το Στέφανο, δυο χρόνια μικρότερο, έλιωναν τα παπούτσια τους στην άσφαλτο, παίζοντας μπάλα κυρίως, από νωρίς το απόγευμα μέχρι που σκοτείνιαζε. Παρέα τους πεντ’ έξι ακόμα αγόρια της γειτονιάς, έδιναν το ίδιο ραντεβού κάθε απόγευμα στο στενό δρομάκι για να χωριστούν σε δυο ομάδες και να ξεκινήσουν το παιχνίδι. Ο Σταμάτης (για τους φίλους “Τάκης”), που το σπίτι του ήταν ακριβώς πάνω στο δρομάκι, ήταν ο πιο βασικός και μόνιμος από την παρέα. Ένα μελαχρινό, γεροδεμένο αγόρι, ελαφρώς υπέρβαρο, που για το λόγο αυτό δεχόταν τα πειράγματα των υπολοίπων, αλλά που ήταν η ψυχή της παρέας. Ο Φώντας, λεπτοκαμωμένος σαν κοτσύφι, αλλά ασυναγώνιστος στο τρέξιμο και φοβερό πειραχτήρι. Ο Μιχάλης, ψηλός, με μακριά και λιγνά ποδάρια, που όταν έτρεχε έβαζε το κεφάλι κάτω και δρασκέλιζε το δρόμο σαν άλογο. Ο Φραγκίσκος, ένα μάλλον σοβαρό αγόρι με ίσια μαύρα μαλλιά, που μίλαγε μ’ ένα παχύ “σ” που έκανε τ’ άλλα παιδιά να βάζουν συχνά-πυκνά τα γέλια. Ο Γιάννης (ή “Τζίνος”), κοκκινομάλλης με φακίδες, κοντός και αεικίνητος, με Ιταλίδα μάνα (γι’ αυτό και το “Τζίνος”), “ήξερε καλή μπάλα”, όπως έλεγε ο Άλκης.

Κοντά σ’ αυτούς κολλούσαν περιστασιακά ο Βασίλης με τον Μίμη, δυο αδέρφια λιγάκι σνομπ, που έρχονταν κάποιες φορές στη γειτονιά για να παίξουν μαζί τους. Ο Άλκης έλεγε ότι έχουν “ψηλά τη μύτη” και δεν τους χώνευε, ειδικά τον μεγάλο που ήταν ένα χρόνο μεγαλύτερός του, γιατί όσες φορές μπλέκονταν μαζί τους γίνονταν αιτία για καυγάδες.

Το κυρίως παιχνίδι τους ήτανε το ποδόσφαιρο. Αραιά και πού, όταν τύχαινε να περάσουν από την παρέα κάποια κορίτσια, συμμαθήτριες απ’ το σχολείο, σταματούσαν τα ποδοβολητά και τις ντρίμπλες και το γύριζαν σε κάτι πιο “κοριτσίστικο” (“τα μήλα” ας πούμε, ή κάποιο υποτυπώδες βόλεϊ). Κατά διαστήματα, όταν η τηλεόραση έδειχνε μεγάλες διοργανώσεις στίβου, τους έπιανε μανία με το στίβο και έπαιζαν “Ολυμπιακούς Αγώνες”. Αλλά αυτά ήταν οι εξαιρέσεις, τα μικρά διαλείμματα. Το κυρίως παιχνίδι ήταν όπως είπαμε το ποδόσφαιρο.

Όμως τι ποδόσφαιρο… Ένα ποδόσφαιρο δρόμου δικής τους επινόησης, ένα “street football” σχεδόν χωρίς κανόνες. Γήπεδο φυσικά ο δρόμος. Το ρόλο των γκολπόστ έπαιζαν από τη μια μεριά η άκρη του πεζοδρομίου και από την άλλη κάποια μεγάλη πέτρα που έστηναν και που παρίστανε το δοκάρι. Πλάγιες γραμμές δεν υπήρχαν. Οι τοίχοι και οι μάντρες των σπιτιών ήταν τα φυσικά όρια του “γηπέδου” και το παιχνίδι συνεχιζόταν κανονικά όταν η μπάλα χτύπαγε πάνω τους.

Το παιχνίδι ήτανε “μονότερμα” ή “μονό” όπως το έλεγαν, που σημαίνει ότι υπήρχε μόνο ένα τέρμα και οι δύο ομάδες έβαζαν γκολ σ’ αυτό. Ο τερματοφύλακας ήταν το πιο αμφιλεγόμενο πρόσωπο του παιχνιδιού. Τυχερός και άτυχος μαζί. Τυχερός μεν γιατί δεν πολυσκοτιζότανε για το παιχνίδι, αραχτός όπως ήτανε στο τέρμα του, άτυχος δε γιατί τα άκουγε απ’ όλους. Και οι δυο ομάδες τον κατηγορούσανε για “πουλημένο”. Ότι “έπνιγε” τα γκολ των αντιπάλων (τα άφηνε δηλαδή επίτηδες και έμπαιναν) ενώ στα δικά τους σουτ γινόταν αυτομάτως Γκόρντον Μπανκς ή Σεπ Μάγιερ!

20 Ιουλίου 2023

Το σωτήριον έτος 1987 (Μέρος 3: Ο "ιστορικός" καύσωνας του Ιουλίου, μια ασύλληπτη τραγωδία).



Το 1987 έμελλε να είναι το έτος με τις μεγάλες καιρικές αντιθέσεις, με δύο απολύτως ακραία καιρικά φαινόμενα που έχουν μείνει στην ιστορία. Από τον ιστορικό χιονιά του Μαρτίου περάσαμε στον πιο φονικό καύσωνα που έπληξε ποτέ την Ελλάδα, τον Ιούλιο του 1987.
Στις 20 Ιουλίου 1987 (σαν σήμερα δηλαδή) ξεκινά ένας πρωτοφανής σε ένταση και διάρκεια καύσωνας σε ολόκληρη την Ελλάδα, που έχει μείνει ιστορικός, τόσο για τα χαρακτηριστικά του, όσο (κυρίως) και για τις επιπτώσεις του.

Επί 8 συνεχείς μέρες (20-27 Ιουλίου) η μέγιστη θερμοκρασία στην Αθήνα, αλλά και σε πολλές άλλες περιοχές της Ελλάδας, ήταν σταθερά πάνω από τους 40 βαθμούς Κελσίου.

Στο αεροδρόμιο της Ελευσίνας καταγράφηκε το απόλυτο μέγιστο των 45οC και μάλιστα δύο φορές, στις 23 και στις 27 Ιουλίου, ενώ στη Νέα Φιλαδέλφεια η μέγιστη έφτασε τους 44οC στις 27 Ιουλίου και στο Θησείο τους 42,8 στις 23 Ιουλίου.
Οι θερμοκρασίες στην Ελευσίνα κατά τις ημέρες του καύσωνα (κόκκινο πλαίσιο)
Στην τρίτη στήλη οι μέγιστες στην τέταρτη οι ελάχιστες.


Οι νύχτες του καύσωνα ήταν επίσης "καυτές" με την ελάχιστη θερμοκρασία να είναι τις περισσότερες νύχτες στους 29 με 30 βαθμούς, πράγμα που σε συνδυασμό με την αυξημένη σχετική υγρασία έκανε την κατάσταση ανυπόφορη.

Είχα την "τύχη" να ζήσω τον καύσωνα του 1987 στην Αθήνα και φυσικά χωρίς κλιματιστικά και μπορώ να πω ότι η εμπειρία ήταν από αυτές που θυμάται κανείς για μια ζωή. Επί 24 ώρες αισθανόσουν ότι βρίσκεσαι μέσα σε έναν θερμοθάλαμο, η παραμικρή σωματική προσπάθεια γινόταν βασανιστική ενώ οι πλέον ανυπόφορες ώρες ήταν τη νύχτα, όταν προσπαθούσες να κοιμηθείς για λίγο και ξύπναγες λουσμένος στον ιδρώτα.

30 Ιουνίου 2023

Δύο παρωδίες με αφορμή την παραίτηση Τσίπρα.


Το γεγονός της ημέρας είναι βέβαια από χθες το μεσημέρι η παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα από την προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ.

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ και πρώην πρωθυπουργός παραιτήθηκε χθες από πρόεδρος του κόμματος, θέση την οποία κατείχε επί 15 χρόνια, και δήλωσε ότι δεν θα είναι ξανά υποψήφιος στις εσωκομματικές εκλογές που θα γίνουν για την εκλογή νέου προέδρου.

Με αφορμή αυτό το γεγονός, ως ένα μικρό αφιέρωμα, δημοσιεύω εδώ δύο "παρωδίες", δύο στιχουργήματα δηλαδή που είναι γραμμένα πάνω στο μοτίβο γνωστών ελληνικών τραγουδιών και έχουν ως θέμα τους τον Αλέξη Τσίπρα
Για λόγους πληρότητας βάζω και τα αντίστοιχα "ορίτζιναλ" τραγούδια:

Το τέλος των ψευδαισθήσεων.

Τα όσα συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια στην πολιτική σκηνή της Ελλάδας είναι σα να επιβεβαιώνουν μέσα μου μια διαπίστωση που έχω κάνει εδώ κα...